Kawalan Biologi Perosak dan Penyakit Tumbuhan: Apa, Bagaimana dan Mengapa?

---

Kawalan biologi adalah kaedah mengawal populasi perosak dan penyakit tumbuhan dengan menggunakan organisma hidup lain. Kaedah ini bergantung pada pemangsaan, parasitisme, herbivorisme atau mekanisme semula jadi lain, tetapi biasanya juga melibatkan peranan pengurusan manusia. Kawalan biologi boleh menjadi komponen penting dalam program pengurusan perosak bersepadu (IPM).

Dalam artikel ini, kita akan membincangkan apa itu kawalan biologi, bagaimana ia berfungsi dan mengapa ia penting untuk pertanian lestari dan mesra alam.

Apa itu Kawalan Biologi?

Kawalan biologi adalah penggunaan sengaja organisma hidup (termasuk virus) untuk mengurangkan aktiviti dan populasi satu atau lebih organisma perosak (termasuk patogen, perosak dan rumpai) untuk tujuan yang memberi manfaat kepada manusia. Organisma hidup yang digunakan sebagai ejen kawalan biologi (BCA) biasanya dipanggil musuh semula jadi.

Terdapat tiga strategi asas untuk kawalan biologi tumbuhan:

• Klasik (pengimportan), di mana musuh semula jadi perosak diperkenalkan dengan harapan mencapai kawalan;
• Induktif (penggandaan), di mana populasi besar musuh semula jadi diberikan untuk kawalan perosak yang cepat;
• Inokulatif (pemuliharaan), di mana langkah-langkah diambil untuk mengekalkan musuh semula jadi melalui penubuhan semula yang berterusan.

Contoh kawalan biologi klasik ialah pengenalan parasitoid lebah madu dari Eropah ke Amerika Utara untuk mengawal lebah madu Afrika yang menjadi masalah. Contoh kawalan biologi induktif ialah pelepasan cacing nematoda yang memangsa ulat bulu pada tanaman sayuran. Contoh kawalan biologi inokulatif ialah penggunaan bakteria Bacillus thuringiensis (Bt) untuk menghalang serangan ulat pada tanaman jagung.

Contoh lain kawalan biologi untuk sayuran ialah penggunaan bakteria Pseudomonas fluorescens untuk mengawal penyakit bercak daun yang disebabkan oleh Xanthomonas campestris pada cili. Bakteria ini boleh menghasilkan metabolit sekunder seperti fenazin, pirokatin dan hidrogen peroksida yang boleh menghalang pertumbuhan dan penyebaran patogen. Penggunaan P. fluorescens juga boleh meningkatkan pertumbuhan dan hasil cili dengan mengeluarkan hormon tumbuhan seperti auksin dan giberelin .

Contoh ketiga ialah penggunaan virus granulosis (GV) untuk mengawal perosak ulat buah cili (Helicoverpa armigera) pada cili. Virus ini boleh menjangkiti sel-sel usus ulat buah cili dan menyebabkan kematian dalam masa beberapa hari. Penggunaan GV juga boleh mengurangkan populasi ulat buah cili dengan menghalang pembiakan dan penyebarannya .

Contoh keempat ialah penggunaan parasitoid Trichogramma chilonis untuk mengawal perosak ulat daun cili (Spodoptera litura) pada cili. Parasitoid ini boleh menyerang telur ulat daun cili dan membiakkan anaknya di dalamnya. Penggunaan T. chilonis juga boleh mengurangkan populasi ulat daun cili dengan menghalang perkembangan dan penyebarannya .

Contoh lain kawalan biologi untuk sayuran ialah penggunaan serangga pemangsa yang boleh menyerang perosak sayuran. Serangga pemangsa ialah serangga yang memakan serangga lain sebagai sumber makanan utama mereka. Serangga pemangsa boleh membantu mengurangkan populasi perosak dengan memburu dan memakan mereka.

Antara serangga pemangsa yang boleh digunakan untuk kawalan biologi ialah:

• Kumbang ladybird (Coccinellidae), yang boleh memakan aphid, kutu putih, telur dan larva perosak lain pada sayuran seperti kubis, cili, tomato dan terung.
• Lacewing hijau (Chrysopidae), yang boleh memakan aphid, thrips, ulat bulu, ulat daun dan telur perosak lain pada sayuran seperti kubis, cili, tomato dan terung.
• Kumbang rove (Staphylinidae), yang boleh memakan ulat daun, ulat buah, ulat kubis dan perosak tanah lain pada sayuran seperti kubis, cili, tomato dan terung.
• Semut (Formicidae), yang boleh memakan aphid, thrips, ulat daun, ulat buah dan perosak tanah lain pada sayuran seperti kubis, cili, tomato dan terung.

Bagaimana Kawalan Biologi Berfungsi?

Kawalan biologi berfungsi dengan mengganggu atau mengehadkan perkembangan, pembiakan atau penyebaran perosak dengan menggunakan mekanisme semula jadi yang dikendalikan oleh musuh semula jadi. Mekanisme ini termasuk:

• Penghasilan antibiotik, siderofor, enzim atau metabolit sekunder yang boleh membunuh, merencat atau menjejaskan perosak;
• Persaingan untuk nutrien, ruang atau tempat tinggal yang boleh mengurangkan sumber perosak;
• Pemangsaan, parasitisme atau herbivorisme yang boleh mengurangkan bilangan atau kesihatan perosak;
• Penggalakan pertumbuhan tumbuhan oleh mikroorganisma rizosfera yang boleh meningkatkan ketahanan tumbuhan terhadap perosak;
• Pemindahan genetik atau imunisasi silang antara musuh semula jadi dan tumbuhan yang boleh memberi perlindungan kepada tumbuhan.

Musuh semula jadi boleh berinteraksi dengan perosak secara langsung atau tidak langsung. Interaksi langsung bermaksud musuh semula jadi bersentuhan fizikal dengan perosak dan memberi kesan kepadanya. Interaksi tidak langsung bermaksud musuh semula jadi mempengaruhi perosak melalui tumbuhan hos atau faktor persekitaran.

Mengapa Kawalan Biologi Penting?

Kawalan biologi mempunyai banyak kelebihan berbanding kaedah pengawalan kimia seperti penggunaan racun perosak dan baja sintetik. Kawalan biologi boleh:

• Mengurangkan pencemaran alam sekitar dan kesan negatif terhadap kesihatan manusia dan haiwan yang disebabkan oleh bahan kimia beracun;
• Menjaga kualiti dan kelimpahan makanan, makanan ternakan dan serat yang dihasilkan oleh petani di seluruh dunia;
• Meningkatkan kepelbagaian biologi dan kelestarian ekosistem dengan mengekalkan keseimbangan semula jadi antara organisma;
• Mengelakkan perkembangan rintangan perosak terhadap bahan kimia dengan menggunakan pelbagai musuh semula jadi;
• Menjimatkan kos pengawalan perosak dengan menggunakan sumber semula jadi yang boleh diperbaharui dan mudah didapati.

Walau bagaimanapun, kawalan biologi juga mempunyai beberapa kelemahan seperti:

• Menyebabkan kesan sampingan terhadap spesies bukan sasaran dengan menggunakan salah satu mekanisme yang disebutkan di atas, terutamanya apabila spesies diperkenalkan tanpa pemahaman yang mendalam tentang kemungkinan akibatnya;
• Memerlukan pemantauan dan penilaian yang teliti untuk menentukan keberkesanan dan keselamatan musuh semula jadi;
• Menghadapi cabaran seperti isu perundangan, variasi persekitaran, dan penerimaan manusia.

Oleh itu, kawalan biologi perlu dilakukan dengan berhati-hati dan bertanggungjawab dengan mengambil kira faktor-faktor ini.

Kesimpulan

Kawalan biologi adalah kaedah mengawal perosak dan penyakit tumbuhan dengan menggunakan organisma hidup lain. Kawalan biologi berfungsi dengan mengganggu atau mengehadkan perkembangan, pembiakan atau penyebaran perosak dengan menggunakan mekanisme semula jadi yang dikendalikan oleh musuh semula jadi. Kawalan biologi mempunyai banyak kelebihan berbanding kaedah pengawalan kimia, tetapi juga mempunyai beberapa kelemahan dan cabaran. Kawalan biologi perlu dilakukan dengan berhati-hati dan bertanggungjawab dengan mengambil kira faktor-faktor ini. Kawalan biologi boleh menjadi komponen penting dalam program pengurusan perosak bersepadu (IPM) untuk pertanian lestari dan mesra alam.